Jak innowacyjny jest Wschód?

Kto jest liderem innowacyjności w krajach Partnerstwa Wschodniego? Z raportu „Wschodnie kompleksy. Determinanty innowacyjności państw sąsiedztwa wschodniego” wynika, że niekwestionowanym numerem jeden jest Rosja. Do liderów europejskich i światowych jest jej wciąż jednak bardzo daleko.

Innowacyjność i konkurencyjność są dziś podstawowymi napędami rozwoju gospodarczego, dobrobytu, ale też zrównoważonego rozwoju. Analiza determinantów innowacyjności i konkurencyjności gospodarek państw sąsiedztwa wschodniego (Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzja, Kazachstan, Mołdawia, Rosja, Ukraina) była przedmiotem prac czwórki naukowców, którymi są: Rafał Lisiakiewicz, Zofia Gródek-Szotak, Marat Karatayev i Karolina Kotulewicz.

– To strategiczny obszar, bo państwa sąsiadujące od wschodu z Unią Europejską są ważnymi partnerami UE. To ważne ze względów gospodarczych, ale też z uwagi na stabilność granic Unii Europejskiej – przekonują eksperci CPP przy Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie.

Jak więc rozumieć innowacyjność gospodarek? „Szerokie rozumienie pojęcia innowacji zakłada wdrażanie zmian o znamionach nowości, których suma korzyści we wszystkich sferach jest dodatnia” – piszą eksperci CPP. Powołują się też na OECD i Eurostat – w podręczniku metodycznym Oslo Manual podkreślono, iż kluczowym elementem uznania danego dobra bądź rozwiązania za innowację jest jego urynkowienie. W branżowej literaturze innowacyjność jest najczęściej definiowana jako gotowość oraz zdolność jednostek i organizacji do poszukiwania, wdrażania i upowszechniania innowacji.

Kraje sąsiedztwa wschodniego UE wyraźnie różnią się między sobą na wielu płaszczyznach: mają różny potencjał ludnościowy, terytorialny i gospodarczy. „Bezwzględnie liderem gospodarczym jest tu Rosja. Jednak poziom rozwoju gospodarczego oraz zamożności Kazachstanu także zasługuje tu na uwagę” – czytamy w analizie.

Naukowcy przekonują, że jednym z najważniejszych determinant innowacyjności jest liczba osób zatrudnionych w sektorze badania i rozwój (B+R). – W większości krajów sąsiedztwa wschodniego personel sektora B+R jest zatrudniony głównie w instytucjach państwowych. Jedynie na Białorusi i w Rosji w 2018 r. zatrudniano ponad 50% personelu B+R w przedsiębiorstwach – mówi dr Rafał Lisiakiewicz. – Dane te wskazują, że w większości państw sąsiedztwa wschodniego to państwo jako instytucja jest wciąż głównym podmiotem napędzającym rozwój gospodarczy i innowacje. Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że nawet w państwach wiodących pod względem zatrudnienia w B+R w przedsiębiorstwach państwo uczestniczy w gospodarce w wysokim stopniu [w Rosji różne szacunki podają około 50-70%, a na Białorusi około 80% kontroli państwa w gospodarce], to rola instytucji państwowych w rozwoju innowacyjności w całym regionie będzie niezwykle wysoka – dodaje.

Raport wskazuje, że wśród państw sąsiedztwa wschodniego najwyższy poziom nakładów na działalność B+R osiągała Federacja Rosyjska – ze średniorocznym wynikiem równym 0,90% PKB. Na miejscu drugim plasują się Ukraina (0,57% PKB) i Białoruś (0,56% PKB). Trzecie miejsce zajmuje Mołdawia z wynikiem równym 0,28% PKB. Na miejscu czwartym możemy ulokować Armenię i Gruzję – 0,23% PKB, a miejsce piąte i szóste zajmują odpowiednio Azerbejdżan (0,20% PKB) i Kazachstan (0,15% PKB).

Pełna treść raportu dostępna jest w zakładce publikacje. Zachęcamy do lektury!