Zagadnienie dyplomacji gospodarczej  i promocji technologii jest tematem źle rozumianym w Polsce i traktowanym jako narzucenie klasycznej dyplomacji zadań promocji interesów gospodarczych kraju. Tymczasem chodzi o wypracowanie systemowych rozwiązań wiążących się z powiązaniem potencjału rozwojowego kraju z jego skuteczną promocją  na zewnątrz oraz współpracą z podmiotami niepaństwowymi w tym zakresie. W takim ujęciu zasadniejsze jest używanie angielskiego terminu „Economic Statecraft”, jako wielowymiarowego i wielopoziomowego systemu promocji i realizacji interesów gospodarczych na zewnątrz.

Tak rozumiana dyplomacja gospodarcza szczególnego wymiaru nabiera wobec wyzwań działania na rynkach odmiennych kulturowo i z innymi rozwiązaniami systemowymi w różnych wymiarach (politycznym, ekonomicznym, prawnym), jak kraje wschodniego sąsiedztwa UE. Dodatkowym elementem stawiającym przed koniecznością zmiany tradycyjnych form promocji interesów państwa na zewnątrz są wyzwania promocji nowoczesnych technologii i innowacji. Nowoczesną formą dyplomacji gospodarczej może być wykorzystanie inteligentnych specjalizacji, gdyż zawierają one komponenty ważne dla UE, Polski a jednocześnie uczą kraje partnerskie wykorzystywania własnych przewag i potencjałów w zakresie nowoczesnych technologii.

W przygotowywanym dla CPP UEK raporcie eksperci wykorzystują badania powiązane z agendą programową Enterprise Europe Network, Krajową Inteligentną Specjalizacją (KIS) oraz specjalizacjami regionalnymi. Do analizy wyselekcjonowano zagadnienia promocji technologii związanych z odnawialną energią oraz technologii informatycznych (IT/ICT). Badania obejmują przede wszystkim zidentyfikowanie potrzeb krajów wschodniego sąsiedztwa w ramach nowoczesnych technologii, poprzez analizę ich aktualnego potencjału w tym zakresie. Analizie też zostaną poddane możliwości Polski i krajów UE w zakresie wytwarzania nowoczesnych technologii w energetyce i sektorze IT.

Dlaczego kraje wschodniego sąsiedztwa UE?

Autorzy ekspertyzy są przekonani, iż kraje wschodniego sąsiedztwa są niedoceniane jeżeli idzie o potencjał rozwojowy w zakresie nowoczesnych technologii oraz współpracy w tym zakresie. Jednocześnie, kraje te intensywnie się modernizują, co nie często jest dostrzegalne na Zachodzie. Potrzeby modernizacyjne stanowią podstawę do rozwoju współpracy z tymi krajami.

Co obejmują badania

Badania dotyczą analizy stosowanych instrumentów i narzędzi promocji wybranych technologii w krajach wschodniego sąsiedztwa, w pierwszym rzędzie technologii związanych z IT/ICT oraz odnawialnych źródeł energii. Przede wszystkim analizie zostaną poddane stosowane instrumenty promocji technologii w ramach wybranych dwóch obszarów polskich  Krajowych Inteligentnych Specjalizacji (KIS).

Typologia narzędzi promocji nowoczesnych technologii zostanie w badaniach powiązana z danymi o skali prowadzonych akcji promocyjnych w krajach sąsiedztwa wschodniego oraz  potencjałem badanego kraju w zakresie nowoczesnych technologii. W raporcie autorzy podejmą próbę zbadania  czy istnieje korelacja pomiędzy skalą promocji transferu nowoczesnych technologii a dynamiką ich rozwoju i napływu do badanych krajów.

 Pierwsze wyniki

Pierwsze efekty badań wskazują, że istnieje ogromny potencjał rozwoju nowoczesnych technologii w krajach sąsiedztwa wschodniego. Większość badanych państw deklaruje chęć wsparcia tego typu procesów. Nawet w krajach zasobnych w surowce dostrzega się konieczność rozwoju nowoczesnych technologia związanych z energią odnawialną. Dane wskazują, że kraje kładą nacisk i inwestują w te sektory wysiłki, czas i środki. Wyzwanie jednak stanowi efektywność tych działań. Część problemów rozwojowych w tym zakresie leży w uwarunkowaniach systemowych pastw sąsiedztwa wschodniego. Np. kraje o gospodarce typu petro-state, mimo deklaracji i prób rozwoju niesurowcowych sektorów napotykają na bariery o charakterze systemowym, np. korupcja i biurokratyzacja.

Liczba wydarzeń promocyjnych poszczególnych nowoczesnych technologii w krajach sąsiedztwa wschodniego UE

Mapka wskazuje poziom intensywności wydarzeń promujących innowacyjne technologie energetyczne i IT/ICT w krajach Sąsiedztwa Wschodniego. Zróżnicowany katalog wydarzeń eventowych stanowi przestrzeń do wyboru najbardziej adekwatnych i skutecznych instrumentów promujących innowacje.

Mimo deklaracji politycznych, kraje wschodniego sąsiedztwa mają wyraźny problem w zwiększaniu eksportu nowoczesnych technologii ICT, co może świadczyć o problemach modernizacyjnych. Tym niemniej, we wszystkich badanych krajach obserwujemy dynamiczny rozwój technologii informacyjnych, czego efektem jest wzrost ilości firm sektora ICT i wzrost dochodów tego sektora.

Eksport towarów ICT (%  całkowitego eksportu towarów)

 Źródło: World Development Indicators

Wskazane powyżej tendencje rozwojowe w zakresie nowoczesnych technologii w krajach na wschód od granic UE są ciekawym materiałem do analizy . Inteligentne specjalizacje i związane z nimi sposoby promocji nowoczesnych rozwiązań technologicznych mogą być bardzo interesującym mechanizmem modernizacji gospodarek krajów wschodnich. Warto zauważyć, że zwrócenie uwagi na potencjał własny krajów wschodniego sąsiedztwa może także generować rozwój współpracy z UE i Polską, bowiem kraje te wciąż będą potrzebowały wsparcia w zakresie know-how, technologicznego oraz inwestycyjnego. Mogą także stać się interesującymi partnerami w zakresie usług i produkcji dla firm europejskich, np. w postaci outsourcingu.

***

Przedmiotowy raport ukaże się na stronie Centrum Polityk Publicznych UEK w połowie czerwca.

Autorzy:
Zofia Gródek-Szostak, Marat Karatayev, Karolina Kotulewicz-Wisińska,  Maria Wirchniańska,  Rafał Lisiakiewicz